Μια καλή περιγραφή του Μοντέλου Gordon είναι πως αποτελεί ένα σχεδιάγραμμα για την ακολουθία του Χρυσού Κανόνα: «Κάνε στους άλλους αυτό που θα ήθελες να κάνουν εκείνοι σε εσένα».
Στην φιλοσοφία του Dr. Gordon υπάρχει η πεποίθηση και η πίστη πως τα παιδιά δεν είναι κακά ή άτακτα· απλώς συμπεριφέρονται με τρόπους που ικανοποιούν τις ανάγκες της κάθε δεδομένης στιγμής. Για παράδειγμα, ένα μωρό κλαίει γιατί πεινάει· ένα τετράχρονο κοριτσάκι χώνει τα χέρια του σ’ ένα δοχείο γεμάτο μπογιά και τη χύνει πάνω στο χαλί επειδή θέλει να παίξει και να εξερευνήσει· ένα δεκαεξάχρονο αγόρι επιστρέφει σπίτι αργότερα από την ώρα που εσείς θεωρείτε ασφαλή γιατί νιώθει την ανάγκη να είναι με τους φίλους του.
Τα παιδιά έχουν το δικαίωμα να ικανοποιούν τις ανάγκες τους, το ίδιο και οι γονείς. Οι σχέσεις γονέων – παιδιών αρχίζουν να αποκτούν προβλήματα ακριβώς τη στιγμή που οι ανάγκες των δυο αντικρούονται. Μερικοί γονείς επιμένουν να απαιτούν υπακοή από τα παιδιά τους για να ικανοποιήσουν μόνο τις δικές τους ανάγκες σε βάρος των αναγκών των παιδιών. Άλλοι γονείς, προσπαθώντας να γλιτώσουν τα παιδιά τους από κάθε πόνο και εκνευρισμό, υποκύπτουν και τα αφήνουν να κάνουν το δικό τους, στη συνέχεια όμως υποφέρουν οι ίδιοι. Και με τους δύο αυτούς τρόπους η μια από τις δύο πλευρές νιώθει αδικημένη. Ο διαρκής αυτός κύκλος των αγώνων εξουσίας και η επακόλουθη ένταση έχει σαν αποτέλεσμα να διαβρώνει την σχέση γονέα-παιδιού. Η κατάσταση όμως μπορεί να είναι διαφορετική. Υπάρχει και τρίτη επιλογή: τόσο οι γονείς όσο και τα παιδιά μπορούν να ικανοποιήσουν τις ανάγκες τους.
Το Μοντέλο Gordon αποτελείται από ένα πολύ συγκεκριμένο σύνολο επικοινωνιακών δεξιοτήτων, που επιτρέπει στους γονείς να επηρεάσουν θετικά τη συμπεριφορά των παιδιών τους. Βασικό στοιχείο του μοντέλου είναι η δεξιότητα που ονομάζεται Ενεργητική Ακρόαση. Όταν το παιδί αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα, η δεξιότητα αυτή επιτρέπει στους γονείς να καταλάβουν τί πραγματικά νιώθει το παιδί εκείνη τη στιγμή, να εξερευνήσουν μαζί σε μεγαλύτερο βάθος τί το ενοχλεί και να του παράσχουν την στήριξη για την εξεύρεση μιας ικανοποιητικής λύσης.
Όταν οι γονείς έχουν το πρόβλημα, απαιτείται μια εντελώς διαφορετική δεξιότητα: το Μήνυμα-Εγώ. Είναι ένα εργαλείο που οι γονείς χρησιμοποιούν για να εξηγήσουν στο παιδί ότι η συμπεριφορά του τους προκαλεί πρόβλημα. Καθώς η επικοινωνία γίνεται με τρόπο που δεν είναι επικριτικός, η αντίσταση στο μήνυμα μειώνεται. Η ιδέα εδώ είναι να επηρεάσουμε το παιδί ώστε να αλλάξει τη συμπεριφορά του αναλογιζόμενο, πέραν των δικών του αναγκών και τις ανάγκες των γονέων του. Ένα καλά διατυπωμένο Μήνυμα-Εγώ κάνει το παιδί πρόθυμο να συνεργαστεί με τους γονείς, ενώ παράλληλα αφήνει άθικτη την αυτοεκτίμησή του. Επιπλέον, του διδάσκει ένα πολύτιμο μάθημα αυτοπειθαρχίας: να αλλάξει τη συμπεριφορά του όχι επειδή φοβάται τους γονείς του (ή γιατί θα λάβει κάποιο είδος ανταμοιβής), αλλά επειδή νοιάζεται για τις ανάγκες τους. Με τον τρόπο αυτό τα παιδιά διδάσκονται την ενσυναίσθηση, που αποτελεί την βάση της συναισθηματικής ευφυΐας, της ωριμότητας και της αυτοπειθαρχίας.
Η Ενεργητική Ακρόαση και τα Μηνύματα-Εγώ λειτουργούν αλληλοσυμπληρωματικά. Από τη στιγμή που οι γονείς και τα παιδιά έχουν δημιουργήσει μια ανοιχτή αμφίδρομη επικοινωνία χρησιμοποιώντας την Ενεργητική Ακρόαση και τα Μηνύματα-Εγώ, τα προβλήματα και οι συγκρούσεις μπορούν να επιλυθούν με την μέθοδο επίλυσης συγκρούσεων της Μη-Ήττας. Όταν οι γονείς θέλουν να επηρεάσουν το παιδί για να σταματήσει κάποια ανεπιθύμητη συμπεριφορά, μπορούν να συζητήσουν για την επίλυση του προβλήματος με έναν συγκεκριμένο τρόπο.
Ας υποθέσουμε, για παράδειγμα, ότι ο τρίχρονος Δημήτρης πηδάει πάνω στον καναπέ κι η μητέρα του φοβάται ότι θα τον λερώσει ή θα τον καταστρέψει. Η μητέρα μπορεί να του εξηγήσει ότι δεν θέλει ο Δημήτρης να πηδάει πάνω στον καναπέ, καταλαβαίνει όμως ότι τον διασκεδάζει κι ότι έχει την ανάγκη να παίξει. Υπάρχει άραγε κάποια λύση που να ικανοποιεί και τους δύο; Η μητέρα μπορεί να προτείνει στο Δημήτρη να την βοηθήσει να βρει μια λύση. Μπορεί ίσως να πάει να πηδήσει πάνω στο παλιό στρώμα που βρίσκεται στο γκαράζ; Ή ίσως να ασχοληθεί με τη ζωγραφική; Ή ακόμα οι δύο τους να διαβάσουν ένα βιβλίο μαζί; Οι δυνατότητες είναι αναρίθμητες όταν οι δύο τους σκεφτούν μαζί και αναζητήσουν αμοιβαία αποδεκτές λύσεις.
Εξίσου σημαντική με την ανάπτυξη των δεξιοτήτων αυτών είναι η αναγνώριση του πώς και πότε πρέπει να χρησιμοποιούνται. Το Παράθυρο Συμπεριφοράς του Dr. Gordon παρέχει ένα πλαίσιο που θα βοηθήσει τους γονείς να καθορίσουν, ποια δεξιότητα πρέπει να χρησιμοποιήσουν για να επιλυθεί το συγκεκριμένο οικογενειακό πρόβλημα.
